« Riche monte an pisans dènye Batay Akawo » (Thomas Madiou (1814-1888))

Yon ekstrè nan volim 8 liv istwa Dayiti, Thomas Madiou. Madiou se youn nan istoryen ayisyen ki pi ansyen e pi pwodiktif.

Pati Rivyeris la te ap depafini. Men sitwayen ak solda ki te plis kontribiye pou jete klan sa a te kòmanse kolabore aktivman pou ranvèse gouvènman ki te ap vin apre a.

Nan Pòtoprens, jeneral Riche, jeneral Dipui, ki te nan direksyon kabinè Gèrye a, ak kolonèl lame a, Fizeme te monte konplo kont Prezidan Lwi Pyewo san kanpe ak anpil riz, menm lè jeneral Laza ak Samdi Telemak te gen kontwòl yo.

Pèp la te kontinye montre ke yo pat kontan, yo te sèvi ak mas kanaval pou moke Pyewo, yo te imite vwa li, jès li ak jan li mache. Moun yo pa te ka tann siyal revòl la, siyal yo te bay nan Senmak.

Konplotè Senmak yo te pwofite mobilizasyon ak depa solda yo. Le 27 fevriye, tout moun twazyèm rejiman atilri a, setyèm ak uityèm rejiman jandam yo, ventyèm rejiman an, ansanm ak kavalri a te aliyen kò yo sou plas dam nan pou anonse prezidan Pyewo tonbe, epi pwoklame Riche Prezidan Ayiti.

A dizè tapan, palè nasyonal la te ankonbre ak moun ki te kanpe kont Pyewo yo. Jeneral Laza ak Samdi Telemak te la kòm patisipan.

Jeneral Riche te mennen gran rasanbleman nan gwo sal palè a kote li te prezante li epi fè yon diskou kòm prezidan d Ayiti.

Menm kote a, patwouy te gaye nan tout vil la ap chante nouvo prezidan an.

Pandansetan, prezidan Riche te konsantre li sou Akawo, li te voye yon pakèt twoup ak jeneral Samdi Telemak kòm chèf pou konbat Akawo, jeneral Riche te konnen Akawo te ap kanpe anfas monte li sou pouvwa a.

Telemak te mache byen vit sou Ansavo nan tèt lame Pòtoprens lan.
Yo te ansèkle, bonbade, epi atake fò kote Akawo te refijye a. Kòm li pa te ka kenbe pozisyon li a, Akawo te sove nan bwa, yo te chase li tout kote, sa ki te koz li touye tèt li.